ปริจเฉทที่ ๑ ชื่อจิตตสังคหวิภาค
หน้าที่
: 1 2
3 4 5 6 7
8 9 10 11 12
13 14 15 16 17
18 19 20 21 22
23 24 25
26 27 28 29 30 31 32
33 34 35 36 37 38 39
40 41 42 43 44 45 46
47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57
58 59 60 61 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71
72 73 74 75
76 77 78 79 80 81
82 83 84 85 86 87 88 89
90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
101 102 103 104 105 106 107 108
109 110 111 112 113 114 115 ค้นหาหัวข้อธรรม
จำแนกจิตเป็น ๔ ประเภท
เมื่อกล่าวตามสภาพแล้ว
จิตมีสภาพเพียงหนึ่ง คือ
รับรู้อารมณ์เพียงอย่างเดียว
แต่เมื่อกล่าวตามอาการที่รู้
ตามประเภทที่รู้ คือ
รู้ในเรื่องของกาม
เรื่องที่เป็นบุญเป็นบาป
รู้เรื่องรูปฌาน
รู้เรื่องอรูปฌาน
รู้ในเรื่องนิพพาน
ถ้ากล่าวตามอาการที่รู้แล้ว
จิตก็จำแนกได้เป็น๔ ประเภท
และนับจำนวนได้โดยย่อ ๘๙ ดวง
นับโดยพิศดารได้ ๑๒๑ ดวง ดังนี้
๑. กามาวจรจิต ๕๔ ดวง
๒. รูปาวจรจิต ๑๕ ดวง
๓. อรูปาวจรจิต ๑๒ ดวง
๔. โลกุตตรจิต ๘ ดวง หรือ ๔๐ ดวง
รวม ๘๙ ดวง หรือ ๑๒๑ ดวง
๑. กามาวจรจิต
เป็นจิตประเภทที่ข้องอยู่
ที่ติดอยู่ ที่หลงอยู่
ที่เจืออยู่ในกามตัณหา
หรือเป็นจิตที่ส่วนมากท่องเที่ยววนเวียนอยู่ในกามภูมิ
จิตประเภทนี้เรียกกันสั้นๆ ว่า
"กามจิต" มีจำนวน ๕๔ ดวง
๒. รูปาวจรจิต
เป็นจิตประเภทที่ถึงซึ่งรูปฌาน
พอใจที่จะเป็นรูปพรหม
หรือเป็นจิตที่ท่องเที่ยวในรูปภูมิ
จิตประเภทนี้มีจำนวน ๑๕ ดวง
๓. อรูปาวจรจิต
เป็นจิตประเภทที่ถึงซึ่งอรูปฌาน
พอใจที่จะเป็นอรูปพรหม
หรือเป็นจิตที่ท่องเที่ยวอยู่ในอรูปภูมิ
จิตประเภทนี้มีจำนวน ๑๒ ดวง
๔. โลกุตตรจิต
เป็นจิตประเภทที่กำลังพ้นและพ้นแล้วจากโลกทั้ง
๓ คือ พ้นจากกามโลก(กามภูมิ)
จากรูปโลก(รูปภูมิ) และจากอรูปโลก(อรูปภูมิ)
จิตประเภทนี้มีจำนวนเพียง ๘ ดวง
ถ้าจิต ๘
ดวงนี้ประกอบด้วยฌานตามชั้นตามประเภทของฌาน
ซึ่งมี ๕ ชั้น
แล้วก็จะเป็นจิตนับอย่างพิสดารได้
๔๐ ดวง (๘x๕=๔๐)
จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ
