ปริจเฉทที่ ๑ ชื่อจิตตสังคหวิภาค

หน้าที่ : 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75
76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 ค้นหาหัวข้อธรรม

อกุสลจิต

อกุสลจิต แม้จะเป็นจิตที่ชั่วเป็นบาปและให้ผลเป็นทุกข์ แต่ส่วนมากมักจะเกิดได้ง่ายและเกิดได้บ่อย ทั้งนี้เพราะเหตุว่าเมื่อจิตได้รับอารมณ์ใดแล้วส่วนมากก็ไม่ได้พิจารณาให้แยบคาย คือ ไม่พิจารณาให้ซึ้งถึงสภาพแห่งความเป็นจริงของอารมณ์ที่ประสบนั้น การไม่ใส่ใจพิจารณาอารมณ์ด้วยดีนี้เรียกว่า อโยนิโสมนสิการ เมื่อมีอโยนิโสมนสิการ อกุสลจิตย่อมเกิด และอโยนิโสมนสิการนี้ย่อมเกิดขึ้นโดยอาศัยเหตุ ๕ ประการ คือ

๑. ไม่ได้สร้างสมบุญไว้แต่ปางก่อน - เป็นอดีตกรรม

๒. อยู่ในประเทศที่ไม่สมควร (คือไม่มีสัปบุรุษ) - เป็นปัจจุบันกรรม

๓. ไม่ได้คบหาสมาคมกับสัปบุรุษ ,,

๔. ไม่ได้ฟังธรรมของสัปบุรุษ ,,

๕. ตั้งตนไว้ผิด ,,

อกุสลจิต ๑๒ ดวง ได้แก่

โลภมูลจิต ๘

โทสมูลจิต ๒

โมหมูลจิต ๒

โลภมูลจิต เป็นจิตที่มีรากเง่าเค้ามูลมาจาก

๑. ความอยากได้ ๔. ความเพลิดเพลิน

๒. ความต้องการ ๕. ความติดใจ

๓. ความกำหนัด ๖. ความชอบใจในอารมณ์

รวมความว่าโลภมูลจิต มีโลภะเป็นตัวนำ

โทสมูลจิต เป็นจิตที่มีรากเง่าเค้ามูลมาจาก

๑. ไม่ชอบ ๖. โกรธ

๒. เสียใจ ๗. เกลียด

๓. กลุ้มใจ ๘. กลัว

๔. รำคาญ ๙. ประทุษร้าย

๕. หงุดหงิด ๑๐. ทำลาย

รวมความว่าโทสมูลจิตไม่อยากได้ในอารมณ์นั้น มีโทสะเป็นตัวนำ

โมหมูลจิต เป็นจิตที่มีรากเง่าเค้ามูลมาจาก

๑. ความหลง

๒. ความงมงาย

๓. ความไม่รู้เหตุผลต้นปลาย

รวมความว่าโมหมูลจิต มีโมหะเป็นตัวนำ

จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ