ปริจเฉทที่ ๑ ชื่อจิตตสังคหวิภาค
หน้าที่
: 1 2
3 4 5 6 7
8 9 10 11 12
13 14 15 16 17
18 19 20 21 22
23 24 25
26 27 28 29 30 31 32
33 34 35 36 37 38 39
40 41 42 43 44 45 46
47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57
58 59 60 61 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71
72 73 74 75
76 77 78 79 80 81
82 83 84 85 86 87 88 89
90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
101 102 103 104 105 106 107 108
109 110 111 112 113 114 115 ค้นหาหัวข้อธรรม
โมหมูลจิต
โมหมูลจิต
เป็นจิตที่มีความไม่รู้
ความหลงเป็นมูลเหตุ
หรือเป็นจิตที่มีโมหะเป็นตัวนำ
จิตนี้เรียกว่า "โมมูหจิต"
คือจิตที่ประกอบด้วยความหลง
โมหะหรืออวิชชา
มีความหมายอย่างเดียวกัน
โมหะนี้เป็นรากเง้าแห่ง
บาปอกุสลทั้งหมด
เหตุให้เกิดโมหะ ได้แก่
"อโยนิโสมนสิการ" คือ
การพิจารณาไม่แยบคาย
พิจารณาไม่ละเอียดลึกซึ้งให้ถึงสภาพแห่งอารมณ์นั้น
ๆ
โมหมูลจิต หรือโมมูหจิต มี ๒ ดวง
๑. อุเปกขาสหคตัง
วิจิกิจฉาสัมปยุตตัง
จิตหลงเกิดพร้อมกับความเฉย ๆ
ประกอบด้วยความสงสัย
๒. อุเปกขาสหคตัง
อุทธัจจสัมปยุตตัง
จิตหลงเกิดพร้อมกับความเฉยๆ
ประกอบด้วยความฟุ้งซ่าน
อุเปกขาสหคตัง
ในโมหมูลจิตนี้หมายถึง
เฉยเพราะไม่รู้
วิจิกิจฉาสัมปยุตตัง แปลว่า
ประกอบด้วยความสงสัยลังเลไม่แน่ใจ
ตัดสินลงไปไม่ได้
หมายถึงเฉพาะสงสัยในธรรม ๘
ประการเท่านั้น
อุทธัจจสัมปยุตตัง แปลว่า
ประกอบด้วยความฟุ้งซ่าน
มีความหมายว่า จิตคิดฟุ้งซ่านไป
เลื่อนลอยไปในอารมณ์ต่าง ๆ
ไม่สงบหรือไม่ตั้งอยู่ในอารมณ์เดียว
คิดไปเรื่อย ๆ
ไม่มุ่งมั่นอย่างจริงจังในสิ่งที่คิดเท่าใดนัก
ความสงสัยในธรรม ๘ ประการ
๑. สงสัยในพระพุทธเจ้า
(ว่าพระพุทธเจ้ามีตัวตนจริงหรือ
พระพุทธเจ้ามีพระพุทธคุณจริงหรือ)
๒. สงสัยในพระธรรม (ว่ามัคค ๔ ผล ๔
นิพพาน ๑ มีจริงหรือ
พระธรรมนี้จะนำให้ออกจากทุกข์ได้จริงหรือ)
๓. สงสัยในพระอริยะสงฆ์
(ว่ามีจริงหรือ
ผลแห่งทานที่ถวายแก่สงฆ์มีจริงหรือ)
๔. สงสัยในสิกขาบท คือ สีล สมาธิ
ปัญญา ว่ามีจริงหรือ
ผลานิสงส์แห่งการศึกษาปฏิบัติในสิกขา
๓ มีจริงหรือ
๕. สงสัยชาติที่แล้วมีจริงหรือ
๖. สงสัยว่าชาติหน้ามีจริงหรือ
๗.
สงสัยว่าชาติที่แล้วและชาติหน้ามีจริงหรือ
๘. สงสัยในปฏิจจสมุปปาทธรรม
คือธรรมที่เป็นเหตุเป็นผลอาศัยกันเกิดขึ้นต่อเนื่องกันไปโดยไม่ขาดสายเลยนั้นมีจริงหรือ
ส่วนความสงสัยอื่น
ที่ไม่ใช่ธรรม ๘
ประการดังกล่าวแล้ว ไม่ใช่กิเลส
ไม่จัดเป็นวิจิกิจฉา
จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ
