ปริจเฉทที่ ๑ ชื่อจิตตสังคหวิภาค
หน้าที่
: 1 2
3 4 5 6 7
8 9 10 11 12
13 14 15 16 17
18 19 20 21 22
23 24 25
26 27 28 29 30 31 32
33 34 35 36 37 38 39
40 41 42 43 44 45 46
47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57
58 59 60 61 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71
72 73 74 75
76 77 78 79 80 81
82 83 84 85 86 87 88 89
90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
101 102 103 104 105 106 107 108
109 110 111 112 113 114 115 ค้นหาหัวข้อธรรม
การเผานิวรณ์
การเผา การข่ม
การทำลายหรือการประหารนิวรณ์
กล่าวสรุปอย่างสั้น ๆ ก็ต้องใช้
วิตก เผา ถีนมิทธนิวรณ์
วิจาร เผา วิจิกิจฉานิวรณ์
ปิติ เผา พยาปาทนิวรณ์
สุข เผา อุทธัจจกุกกุจจนิวรณ์
เอกัคคตา เผา กามฉันทนิวรณ์
นิวรณ์ทั้ง ๕
อันเป็นปฏิปักษ์ธรรมอันเป็นเครื่องขัดขวางมิให้เกิดฌาน
ต้องเผาให้หมดทั้ง ๕ ก่อน
ฌานจิตจึงเกิดขึ้นได้
ถ้านิวรณ์ทั้ง ๕
นี้ยังคงอยู่แม้แต่อย่างเดียว
ฌานจิตก็จะเกิดขึ้นไม่ได้เลย
เหตุนี้ วิตก วิจาร ปิติ สุข
เอกัคคตา
จึงเป็นปัจจัยส่วนสำคัญยิ่งที่ให้เกิดฌานจิต
ดังนั้นจึงเรียกธรรม ๕ ประการ คือ
วิตก วิจาร ปิติ สุข เอกัคคตา
นี้ว่าเป็น องค์ฌาน
เพราะเป็นองค์สำคัญที่ทำให้เกิดฌานจิต
การข่มนิวรณ์ด้วยอำนาจแห่งฌานนี้
เรียกว่า วิขัมภนปหาน
เป็นการประหารไว้ได้นานตราบเท่าที่ฌานยังไม่เสื่อม
ซึ่งเปรียบเหมือนหินทับหญ้า
ถ้าไม่ยกหินออก
หญ้าก็งอกขึ้นไม่ได้ฉันใด
ถ้าฌานยังไม่เสื่อม
นิวรณ์ก็ไม่มีโอกาสจะกำเริบขึ้นได้ฉันนั้น
หรือจะกล่าวอีกนัยหนึ่งว่า
นิวรณ์กำเริบขึ้นได้เมื่อใด
ฌานก็เสื่อมไปเมื่อนั้น
จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ
