ปริจเฉทที่ ๑ ชื่อจิตตสังคหวิภาค
หน้าที่
: 1 2
3 4 5 6 7
8 9 10 11 12
13 14 15 16 17
18 19 20 21 22
23 24 25
26 27 28 29 30 31 32
33 34 35 36 37 38 39
40 41 42 43 44 45 46
47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57
58 59 60 61 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71
72 73 74 75
76 77 78 79 80 81
82 83 84 85 86 87 88 89
90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
101 102 103 104 105 106 107 108
109 110 111 112 113 114 115 ค้นหาหัวข้อธรรม
พระอรหันต์มีหลายประเภท
พระอรหันต์ บางทีก็เรียกว่า
พระขีณาสพ บางทีก็เรียกว่า อเสกข
บุคคล ที่เรียกว่า พระอรหันต์
หมายความว่า
เป็นบุคคลที่ควรสักการะบูชายิ่ง
ที่เรียกว่าพระขีณาสพ
หมายความว่า
เป็นบุคคลที่สิ้นอาสวกิเลสโดยสิ้นเชิงแล้ว
และที่เรียกว่าพระอเสกขบุคคลนั้นหมายถึงว่า
เป็นผู้ไม่ต้องศึกษาต่อไปอีกแล้ว
เพราะมีสีลสิกขา สมาธิสิกขา
ปัญญาสิกขา
โดยบริบูรณ์บริสุทธิแล้ว
พระอรหันต์นี้ จัดได้ว่ามี ๓
ประเภท คือ
๑.
พระอรหันต์ที่ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณด้วยพระองค์เอง
และสามารถโปรดเวไนยสัตว์ให้พ้นทุกข์
คือให้ถึงอริยมัคคอริยผลได้ด้วย
เพราะทรงเป็นผู้ที่ถึงพร้อมด้วย
อาสยานุสยญาณ
ญาณที่สามารถรู้อัธยาศัยของเวไนยสัตว์ทั้งหลายประการหนึ่ง
อินทริยปโรปริยัตติญาณ
ญาณที่สามารถรู้อินทรียของสัตว์ทั้งหลายว่า
ยิ่งหรือหย่อนเพียงใดประการหนึ่ง
และ สัพพัญญุตตญาณ
ญาณที่สามารถรอบรู้สิ้นซึ่งปวงสังขตธรรมและอสังขตธรรม
อีกประการหนึ่ง จึงได้ชื่อว่า
พระสัพพัญญูพุทธเจ้า
คือขนานพระนามกันว่า
พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า หรือ
สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
๒.
พระอรหันต์ที่ตรัสรู้ด้วยพระองค์เองเหมือนกัน
แต่ไม่สามารถโปรดสัตว์ให้พ้นทุกข์ได้
เพราะไม่ถึงพร้อมด้วยญาณ ๓
ประการ ดังกล่าวแล้วในข้อ ๑ นั้น
พระอรหันต์ประเภทนี้ได้ชื่อว่า
พระอรหันต์ปัจเจกพุทธเจ้า หรือ
พระปัจเจกพุทธเจ้า
พระปัจเจกพุทธเจ้า
ไม่มีบารมีแก่กล้าพอที่จะเข้าถึงธรรมอันประเสริฐถึงชั้นที่จะโปรดสัตว์ให้พ้นทุกข์ได้
และพระปัจเจกพุทธเจ้าจะบังเกิดขึ้นเฉพาะในยุคที่ว่างพระพุทธศาสนาเท่านั้น
ในกาลที่ว่างพระพุทธศาสนานั้น
บุคคลทั้งหลายย่อมปราศจากสีลธรรม
ประกอบแต่กรรมอันเป็นอกุสล
พระปัจเจกพุทธเจ้าไม่สามารถสั่งสอนผู้ที่ไร้สีลธรรมให้บรรลุถึงธรรมอันประเสริฐยิ่งปานนั้นได้
แม้แต่สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็ทรงพระมหากรุณาได้เฉพาะผู้ที่ทรงโปรดได้เท่านั้น
ไม่ใช่โปรดได้ทั่วไปทั้งหมด
๓.พระอรหันต์ที่ตรัสรู้อรหัตตมัคคอรหัตตผลตามคำสั่งสอนของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า(คือไม่ได้ตรัสรู้เอง)นั้นได้ชื่อว่า
พระอรหันต์ ได้แก่
พระอรหันต์ทั่ว ๆ ไป
นอกจากพระอรหันต์สัมมาสัมพุทธเจ้า
และพระอรหันต์ปัจเจกพุทธเจ้า
จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ
