ปริจเฉทที่ ๑ ชื่อจิตตสังคหวิภาค
หน้าที่
: 1 2
3 4 5 6 7
8 9 10 11 12
13 14 15 16 17
18 19 20 21 22
23 24 25
26 27 28 29 30 31 32
33 34 35 36 37 38 39
40 41 42 43 44 45 46
47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57
58 59 60 61 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71
72 73 74 75
76 77 78 79 80 81
82 83 84 85 86 87 88 89
90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
101 102 103 104 105 106 107 108
109 110 111 112 113 114 115 ค้นหาหัวข้อธรรม
พระอรหันต์ทั่ว ๆ ไป
ยังจำแนกได้เป็น ๒ ประเภท คือ
ปัญญาวิมุตต และเจโตวิมุตต
ปัญญาวิมุตต
หมายถึงพระอรหันต์ผู้ไม่ได้ฌานเลย
ไม่ได้เจริญสมถภาวนา
ไม่ได้ทำฌาน
เจริญวิปัสสนาภาวนาแต่อย่างเดียวจนบรรลุอรหัตต
มัคคอรหัตตผล
พระอรหันต์ผู้ที่ไม่ได้ณานนี้เรียกว่า
สุกขวิปัสสกพระอรหันต์
เจโตวิมุตต
หมายถึงพระอรหันต์ผู้ที่ได้ฌานด้วย
(ผู้ที่ได้ฌานเรียกว่าฌานลาภีบุคคล)
การได้ฌานก็สามารถได้มาด้วย ๒
ประการ คือ
ก.
เป็นผู้ที่เจริญสมถภาวนาจนได้ฌานเช่นนี้เรียกว่า
ปฏิปทาสิทธิฌาน
ได้ฌานด้วยการปฏิบัติ
แล้วก็มาเจริญวิปัสสนาภาวนาตามลำดับ
จนบรรลุเป็นพระอรหันต์
ข.
เป็นผู้ที่แม้จะไม่ได้เจริญสมถภาวนามาก่อนก็ตาม
แต่ว่าเมื่อได้เจริญวิปัสสนาภาวนามาตามลำดับ
จนบรรลุอรหัตตมัคค อรหัตตผล
ด้วยผลแห่งบุญญาธิการแต่ปางก่อน
เมื่อบรรลุอรหัตตผล
ก็ถึงพร้อมซึ่งฌานด้วย
เช่นนี้เรียกว่า มัคคสิทธิฌาน
ได้ฌานด้วยอำนาจแห่งมัคค
จนถึงได้อภิญญาด้วยก็มี
เช่นพระจุฬปัณถก
เมื่อสำเร็จพระอรหันต์
ก็มีอภิญญาด้วย
คือมีฤทธิสำแดงปาฏิหาริย์
เป็นพระภิกษุหลายรูปจนเต็มพระเชตวัน
พระอรหันต์ประเภทปัญญาวิมุตตไม่ได้ฌานด้วย
เรียกว่า สุกข- วิปัสสกพระอรหันต์
พระอรหันต์ประเภทเจโตวิมุตตนั้นเป็นผู้ที่ได้ฌานด้วย
เรียกว่าพระอรหันตฌานลาภีบุคคล
พระอรหันต์ผู้เป็นฌานลาภีนั้น
ได้ฌานจนถึงได้อภิญญาด้วยก็มี
ได้ฌานก็จริงแต่ไม่ถึงได้อภิญญาด้วยก็มี
ฌานลาภีอรหัตตบุคคลได้ถึงอภิญญาด้วยนั้น
บางองค์ก็ได้เพียงอภิญญา ๓
บางองค์ก็ได้ถึงอภิญญา ๖
จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ
