ปริจเฉทที่ ๑ ชื่อจิตตสังคหวิภาค
หน้าที่
: 1 2
3 4 5 6 7
8 9 10 11 12
13 14 15 16 17
18 19 20 21 22
23 24 25
26 27 28 29 30 31 32
33 34 35 36 37 38 39
40 41 42 43 44 45 46
47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57
58 59 60 61 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71
72 73 74 75
76 77 78 79 80 81
82 83 84 85 86 87 88 89
90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
101 102 103 104 105 106 107 108
109 110 111 112 113 114 115 ค้นหาหัวข้อธรรม
จำแนกจิต ๘๙ โดยเวทนาเภท
จิตโดยย่อ ๘๙ ดวงนั้น
จำแนกโดยประเภทแห่งเวทนาแล้ว
ได้ดังนี้
สุขเวทนา มี ๑ คือ สุขกาย
ทุกขเวทนา มี ๑ คือ ทุกข์กาย
โสมนัสเวทนา มี ๓๐ คือ กามโสมนัส
๑๘ ฌานโสมนัส ๑๒
(กามโสมนัส ๑๘ ได้แก่
โสมนัสโลภมูลจิต ๔, โสมนัส
สันตีรณะ ๑, โสมนัส หสิตุปปาทะ ๑ ,โสมนัส
มหากุสล ๔ ,โสมนัสมหาวิบาก ๔ ,โสมนัสมหากิริยา
๔ ส่วนฌานโสมนัส ๑๒ นั้นได้แก่
รูปาวจรปฐมฌาน ๓ ,
รูปาวจรทุติยฌาน ๓
รูปาวจรตติยฌาน ๓,
และรูปาวจรจตุตถฌาน ๓)
โทมนัสเวทนา มี ๒ คือ
โทสมูลจิตทั้ง ๒ ดวง
อุเบกขาเวทนา มี ๕๕ คือ
อุเบกขาโลภมูลจิต ๔, อุเบกขาโมห
มูลจิต ๒, อุเบกขาอเหตุกจิต ๑๔ ,อุเบกขามหากุสล
๔, อุเบกขามหาวิบาก ๔,อุเบกขามหากิริยา
๔,รูปาวจรปัญจมฌาน ๓,อรูปาวจรจิต
๑๒ และโลกุตตร จิต ๘
เฉพาะโลกุตตรจิตนั้น
ถ้ามหากุสลญาณสัมปยุตตจิตที่เจริญวิปัสสนาภาวนานั้นเกิดพร้อมกับโสมนัสเวทนาจนเกิดโลกุตตรจิต
โลกุตตรจิตที่เกิดขึ้นนั้นก็เป็นโสมนัสเวทนา
หากว่ามหากุสลญาณสัมปยุตตจิตที่เจริญวิปัสสนาภาวนานั้นเกิดพร้อมกับอุเบกขาเวทนาจนเกิดโลกุตตรจิตแล้ว
โลกุตตรจิตที่เกิดขึ้นนั้นก็เป็นอุเบกขาเวทนา
แต่ตามปกติที่จำแนกจิตโดยเวทนาแล้ว
ส่วนมากมักจัดโลกุตตร จิต ๘
ดวงไว้ในอุเบกขาเวทนา
ดังนั้นในที่นี้จึงจัดโลกุตตรจิต
๘ ดวง
อยู่ในอุเบกขาเวทนาเช่นเดียวกัน
อนึ่ง ถ้าจำแนกจิตอย่างพิสดาร
๑๒๑ ดวงโดยประเภทแห่งเวทนาแล้ว
ก็ได้ดังนี้
สุขเวทนา มี ๑ คือ สุขกาย
ทุกขเวทนา มี ๑ คือ ทุกข์กาย
โสมนัสเวทนา มี ๖๒ คือ กามโสมนัส
๑๘, รูปฌานโสมนัส ๑๒
และโลกุตตรที่ประกอบด้วยปฐมฌาน
๘,โลกุตตรที่ประกอบด้วยทุติยฌาน
๘, โลกุตตรที่ประกอบด้วยตติยฌาน ๘
,โลกุตตรที่ประกอบด้วยจตุตถฌาน ๘
โทมนัสเวทนา มี ๒ คือ โทสมูลจิต ๒
ดวง
อุเบกขาเวทนา มี ๕๕ คือ
กามอุเบกขา ๓๒, รูปาวจรปัญจมฌาน ๓,
อรูปาวจรจิต ๑๒
และโลกุตตรจิตที่ประกอบด้วยปัญจมฌาน
๘
(กามอุเบกขา ๓๒ ได้แก่
อุเบกขาในอกุสลจิต ๖ ,
อุเบกขาในอเหตุกจิต ๑๔ และ
อุเบกขาในกามาวจรโสภณจิต ๑๒)
จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ
