ปริจเฉทที่ ๒ เจตสิกสังคหวิภาค
หน้าที่
: 1 2 3
4 5 6 7 8
9 10 11 12 13
14 15 16 17 18
19 20 21 22 23
24 25
26 27 28 29 30 31 32
33 34 35 36 37 38 39
40 41 42 43 44 45 46
47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57
58 59 60 61 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71
ค้นหาหัวข้อธรรม
เวทนาเจตสิก
๒. เวทนาเจตสิก คือการเสวยอารมณ์
คือความรู้สึก
รู้สึกสบายหรือไม่สบาย
แยกตามประเภทแห่งความเป็นใหญ่ในการรู้สึกเป็น
๕ อย่าง ได้แก่
ก. สุขเวทนาเจตสิก
คือความสุขความสบายทางกาย
มีลักขณาทิจตุกะ ดังนี้
อิฏฺฐโผฏฺฐพฺพานุภวนลกฺขณา
มีการสัมผัสถูกต้องกับอารมณ์ที่ดีเป็นลักษณะ
สมฺปยุตฺตานํ พยูหนรสา
มีการทำให้สัมปยุตตธรรมเจริญ
เป็นกิจ
กายิกอสฺสาทปจฺจุปฏฺฐานา
มีความชื่นชมยินดีทางกายเป็นผล
กายินฺทฺริยปทฏฺฐานา
มีกายประสาท เป็นเหตุใกล้
ข. ทุกขเวทนาเจตสิก
คือความทุกข์ยากลำบากกายมีลักขณาทิจตุกะดังนี้
อนิฏฺฐโผฏฺฐพฺพานุภวนลกฺขณา
มีการสัมผัสถูกต้องกับอารมณ์ที่ไม่ดี
เป็น ลักษณะ
สมฺปยุตฺตานํ มิลาปนรสา
มีการทำให้สัมปยุตตธรรม
เศร้าหมอง เป็นกิจ
กายิกาพาธปจฺจุปฏฺฐานา
มีการอาพาธทางกาย เป็นผล
กายินฺทฺริยปทฏฺฐานา มีกายปสาท
เป็นเหตุใกล้
ค. โสมนัสเวทนาเจตสิก
คือความสุขความสบายใจมีลักขณาทิจตุกะดังนี้
อิฏฺฐารมฺมณานุภวนลกฺขณา
มีการเสวยอารมณ์ที่ดี
เป็นลักษณะ
อิฏฺฐาการสมฺโภครสา
มีการทำจิตให้อยู่ร่วมกับอารมณ์ที่ดี
เป็นกิจ
เจตสิกอสฺสาทปจฺจุปฏฺฐานา
มีความชื่นชมยินดีทางใจ เป็นผล
ปสฺสทฺธิปทฏฺฐานา
มีความสงบกายสงบใจ เป็นเหตุใกล้
ง. โทมนัสเวทนาเจตสิก คือ
ความทุกข์ใจ มีลักขณาทิจตุกะ
ดังนี้
อนิฏฺฐารมฺมณานุภวนลกฺขณา
มีการเสวยอารมณ์ที่ไม่ดี
เป็นลักษณะ
อนิฏฺฐาการสมฺโภครสา
มีการตามเสวยอารมณ์ด้วยอาการที่ไม่พอใจ
เป็นกิจ
เจตสิกาพาธปจฺจุปฏฺฐานา
มีความอาพาธทางใจ เป็นผล
หทยวตฺถุปทฏฺฐานา มีหทัยวัตถุ
เป็นเหตุใกล้
จ. อุเบกขาเวทนาเจตสิก
คือความรู้สึกเฉย ๆ
ไม่ทุกข์ไม่สุข มีลักขณาทิจตุกะ
ดังนี้
มชฺฌตฺตเวทยิตลกฺขณา
มีการเสวยอารมณ์ปานกลาง
เป็นลักษณะ
สมฺปยุตฺตานํ นาติอุปพยูหน
มิลาปนรสา
มีการรักษาสัมปยุตตธรรมไม่ให้เจริญไม่ให้เศร้าหมอง
เป็นกิจ
สนฺตภาวปจฺจุปฏฺฐานา มีความเฉย ๆ
เป็นผล
นิปฺปิติกจิตฺตปทฏฺฐานา
มีจิตที่ไม่ยินดี เป็นเหตุใกล้
จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ
