ปริจเฉทที่ ๒ เจตสิกสังคหวิภาค
หน้าที่
: 1 2 3
4 5 6 7 8
9 10 11 12 13
14 15 16 17 18
19 20 21 22 23
24 25
26 27 28 29 30 31 32
33 34 35 36 37 38 39
40 41 42 43 44 45 46
47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57
58 59 60 61 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71
ค้นหาหัวข้อธรรม
มนสิการเจตสิก
๗. มนสิการเจตสิก คือ
การกระทำอารมณ์ให้แก่จิต
หรือความใส่ใจในอารมณ์
มีลักขณาทิจตุกะ ดังนี้
สารณลกฺขโณ
มีการทำให้ธรรมที่เกิดร่วมกันพร้อมกัน
(สัมปยุตตธรรม) ใส่ใจในอารมณ์
เป็นลักษณะ
สมฺปยุตฺตานํ อารมฺมเณ สํโยชนรโส
มีการทำให้สัมปยุตตธรรม
ประกอบในอารมณ์ เป็นกิจ
อารมฺมณาภิมุขีภาวปจฺจุปฏฺฐาโน
มีการทำให้สัมปยุตตธรรมให้มีหน้าที่เฉพาะอารมณ์
เป็นผล
อารมฺมณปทฏฺฐาโน มีอารมณ์
เป็นเหตุใกล้
มนสิการเจตสิก
คือความใส่ใจในอารมณ์นี้
ถ้ามีความใส่ใจเป็นอันดีต่ออารมณ์
หรือใส่ใจในอารมณ์ด้วยอุบายอันแยบคาย
คือใส่ใจให้ถูกต้องตรงตามสภาวะแห่งความเป็นจริงแล้ว
ย่อมก่อให้เกิดจิตที่ดีงาม
ความใส่ใจเป็นอันดี เรียกว่า
โยนิโสมนสิการ
ถ้าไม่มีความใส่ใจเป็นอันดีต่ออารมณ์
หรือใส่ใจในอารมณ์ด้วยอุบายอันไม่แยบคายแล้ว
ย่อมก่อให้เกิดจิตที่ไม่ดี
จิตที่ชั่วที่บาป
ความไม่ใส่ใจเป็นอันดีนี้เรียกว่า
อโยนิโสมนสิการ
สาเหตุที่จะให้เกิด
โยนิโสมนสิการ คือ
๑. ปุพฺเพ จ กตปุญฺญตา
เคยทำบุญไว้แต่ปางก่อน
๒. ปฏิรูปเทสวาส
อยู่ในประเทศที่สมควร(ประเทศที่มีสัปบุรุษ)
๓. สปฺปริสูปนิสฺสย
คบหาสมาคมกับสัปบุรุษ
๔. สทฺธมฺมสฺสวน
ฟังธรรมของสัปบุรุษ
๕. อตฺตสมฺมาปณิธ ตั้งตนไว้ชอบ
ส่วนสาเหตุที่จะให้เกิด
อโยนิโสมนสิการ ก็ตรงกันข้าม คือ
๑. ปุพฺเพอกตปุญฺญตา
ไม่เคยสร้างสมบุญแต่ปางก่อน
๒. อปฺปฏิรูปเทสวาส
อยู่ในประเทศที่ไม่สมควร (ไม่มีสัปบุรุษ)
๓. อสปฺปริสูปนิสฺสย
ไม่คบหาสมาคมกับสัปบุรุษ
๔. อสทฺธมฺมสฺสวน
ไม่ฟังธรรมของสัปบุรุษ
๕. อตฺต มิจฺฉาปณิธ ตั้งตนไว้ผิด
จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ
