ปริจเฉทที่ ๒ เจตสิกสังคหวิภาค
หน้าที่
: 1 2 3
4 5 6 7 8
9 10 11 12 13
14 15 16 17 18
19 20 21 22 23
24 25
26 27 28 29 30 31 32
33 34 35 36 37 38 39
40 41 42 43 44 45 46
47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57
58 59 60 61 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71
ค้นหาหัวข้อธรรม
วิจิกิจฉาเจตสิก
๑๔. วิจิกิจฉาเจตสิก คือ
ความสงสัย ความลังเลไม่แน่ใจ
ในอารมณ์ต่างๆ
สงสัยตัดสินอารมณ์ไม่ได้
มีลักขณาทิจตุกะ ดังนี้
สํสยลกฺขณา มีความสงสัย
เป็นลักษณะ
กมฺปนรสา มีการหวั่นไหวในอารมณ์
เป็นกิจ
อนิจฺฉยปจฺจุปฏฺฐานา
มีการไม่สามารถตัดสินใจได้
เป็นผล
อโยนิโสมนสิการปทฏฺฐานา
มีการไม่เอาใจใส่เป็นอันดีต่ออารมณ์นั้น
เป็นเหตุใกล้
ความสงสัยในวิจิกิจฉาเจตสิกนี้
หมายเฉพาะสงสัยในธรรม ๘
ประการเท่านั้น
(๑) สงสัยในพระพุทธเจ้า
ได้แก่สงสัยในพระสรีระ (ว่าเห็นจะไม่มีตัวจริง
น่าจะสมมุติขึ้น)
(๒) สงสัยในพระธรรม ว่ามัคค ๔ ผล ๔
นิพพาน ๑
มีจริงหรือและธรรมนี้นำออกจากทุกข์
ได้จริงหรือ
(๓) สงสัยในพระสงฆ์
ว่าสงฆ์ที่ตั้งอยู่ในมัคค ๔ ผล ๔
มีจริงหรือ
สงฆ์ที่ปฏิบัติดีจริงมีหรือ
ผลแห่งทานที่ถวายแก่สงฆ์
มีจริงหรือ
(๔) สงสัยในสิกขา ๓ (ศีล สมาธิ ปัญญา)
ว่ามีจริงหรือ
ผลานิสงส์แห่งการศึกษาปฏิบัติในสิกขา
๓ มีจริงหรือ
(๕) สงสัยในขันธ์ ๕ อายตน
ธาตุที่เป็นส่วนอดีตมีจริงหรือ
คือสงสัยว่าชาติก่อนมีจริงหรือ (อเหตุกทิฏฐิ)
(๖) สงสัยในขันธ์ อายตน ธาตุ
ที่เป็นอนาคต มีจริงหรือ
คือสงสัยว่า ชาติหน้ามีจริงหรือ (อุจเฉททิฏฐิ)
(๗) สงสัยในขันธ์ อายตน ธาตุ
ทั้งที่เป็นส่วนอดีตและอนาคตนั้น
มีจริงหรือ
คือสงสัยทั้งชาติก่อนและชาติหน้า
(อกิริยทิฏฐิ)
(๘) สงสัยในปฏิจจสมุปบาทธรรม คือ
ธรรมที่เป็นเหตุเป็นผลอาศัยกันเกิดขึ้นต่อเนื่องกันไปโดยไม่ขาดสายเลยนั้น
มีจริงหรือ (อัตตทิฏฐิ)
ความสงสัยอย่างอื่นที่ไม่ใช่ธรรม
๘ ประการ
เช่นสงสัยในเรื่องสมมุติและบัญญัติ
ไม่เป็นกิเลส
จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ
