ปริจเฉทที่ ๒ เจตสิกสังคหวิภาค
หน้าที่
: 1 2 3
4 5 6 7 8
9 10 11 12 13
14 15 16 17 18
19 20 21 22 23
24 25
26 27 28 29 30 31 32
33 34 35 36 37 38 39
40 41 42 43 44 45 46
47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57
58 59 60 61 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71
ค้นหาหัวข้อธรรม
สติเจตสิก
๒. สติเจตสิก
คือความระลึกรู้อารมณ์และยับยั้งมิให้จิตตกไปในอกุสล
ความระลึกอารมณ์ที่เป็นกุสล
ความระลึกได้ที่รู้ทันอารมณ์
สติ
เป็นธรรมที่มีอุปการะมากต้องใช้สติต่อเนื่องกันตลอดเวลา
ในทางเจริญวิปัสสนาหรือเจริญสมาธิ
มุ่งทางปฏิบัติซึ่งเป็นทางสายเดียวที่จะหลุดพ้นจากกิเลสไปได้
โดยเจริญสติปัฏฐานทาง กาย เวทนา
จิต ธรรม
มีสติระลึกรู้อยู่เนื่อง ๆ ว่า
กายมีปฏิกูล ฯลฯ
สติมีลักขณาทิจตุกะ ดังนี้
อปิลาปนลกฺขณา
มีความระลึกได้ในอารมณ์เนืองๆคือมีความไม่ประมาทเป็นลักษณะ
อสมฺโมหรสา มีการไม่หลงลืม
เป็นกิจ
อารกฺขปจฺจุปฏฺฐานา
มีการรักษาอารมณ์ เป็นผล
ถิรสญฺญาปทฏฺฐานา
มีการจำได้แม่นยำ เป็นเหตุใกล้
สติเป็นเครื่องชักนำใจให้ยึดถือกุสลธรรมเป็นอุดมคติ
ถ้าหากว่าขาดสติเป็นประธานเสียแล้ว
สมาธิก็ไม่สามารถจะมีได้เลย
และเมื่อไม่มีสมาธิแล้ว
ปัญญาก็เกิดไม่ได้
เหตุให้เกิดสติ โดยปกติมี ๑๗
ประการ คือ
(๑) ความรู้ยิ่ง เช่น
สติของบุคคลที่ระลึกชาติได้
พระพุทธองค์ระลึกชาติได้ไม่จำกัดชาติจะระลึกได้ทุกชาติที่พระองค์ปรารถนา
สติของพระอานนท์จำพระสูตรที่พระพุทธจ้าตรัสไว้ได้หมด
(๒) ทรัพย์
เป็นเหตุให้เจ้าของทรัพย์มีสติ
คือเมื่อมีทรัพย์มักจะเก็บรักษาไว้อย่างดี
และจะระมัดระวังจดจำไว้ว่าตนเก็บทรัพย์ไว้ที่ใด
(๓)
สติเกิดขึ้นเนื่องจากเกิดเหตุการณ์ครั้งยิ่งใหญ่ในชีวิต
เช่น
พระโสดาบันจะจำได้โดยแม่นยำถึงเหตุการณ์ที่ท่านได้บันลุเป็นพระโสดาบัน
หรือบุคคลที่ได้รับยศยิ่งใหญ่ครั้งหนึ่งในชีวิต
(๔) สติเกิดขึ้น
โดยระลึกถึงเหตุการณ์ที่ตนได้รับความสุขที่ประทับใจ
เมื่อนึกถึงก็จะจำเรื่องต่าง ๆ
ได้
(๕) สติเกิดขึ้น
เนื่องจากความทุกข์ที่ได้รับเมื่อระลึกถึงก็จะจดจำได้
(๖) สติเกิดขึ้น
เพราะเห็นเหตุการณ์ที่คล้ายคลึงกับเหตุการณ์ที่ตนเคยประสบ
(๗) สติเกิดขึ้น
เพราะเห็นเหตุการณ์ที่ตรงกันข้ามกับที่เคยประสบ
(๘) สติเกิดขึ้น
เพราะคำพูดของคนอื่น เช่น
มีคนเตือนให้เก็บทรัพย์ที่ลืมไว้
(๙) สติเกิดขึ้น
เพราะเห็นเครื่องหมายที่ตนทำไว้
เช่น
เห็นหนังสือที่เขียนชื่อไว้ถูกลืมไว้
(๑๐) สติเกิดขึ้น
เพราะเห็นเรื่องราวต่าง ๆ
หรือผลงาน เช่น
เห็นพุทธประวัติก็ระลึกถึงองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
เป็นต้น
(๑๑) สติเกิดขึ้น เพราะความจำได้
เช่น มีการนัดหมายไว้
เมื่อมองไปที่กระดานก็จำได้ว่าต้องไปตามที่ได้นัดไว้
(๑๒) สติเกิดขึ้น เพราะการนับ เช่น
การเจริญสติระลึกถึงพระพุทธคุณ
ก็ใช้นับลูกประคำ เพื่อมิให้ลืม
(๑๓) สติเกิดขึ้น
เพราะการทรงจำเรื่องราวต่าง ๆ
ที่ศึกษาค้นคว้า
แล้วจำเรื่องราวต่าง ๆ ได้
(๑๔)
สติเกิดขึ้นเพราะการระลึกชาติได้
๑ ชาติบ้าง ๒ ชาติบ้าง (บุคคลที่มิใช่พระพุทธเจ้า)
(๑๕) สติเกิดขึ้น
เพราะการบันทึกไว้
เมื่อดูบันทึกก็จำได้
(๑๖) สติเกิดขึ้น
เพราะทรัพย์ที่เก็บได้เช่นเห็นทรัพย์ก็นึกขึ้นได้ว่าได้เก็บทรัพย์ไว้
(๑๗) สติเกิดขึ้น
เพราะสิ่งที่เคยพบเคยเห็นมาแล้ว
เมื่อเห็นอีกครั้งก็ระลึกได้
จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ
