เจตสิกปรมัตถ์ มีจำนวน ๕๒ ดวง เมื่อกล่าวโดยการประกอบกับจิตแล้ว

จำแนกได้เป็น ๒ ประเภท คือ ๑. อนิยตโยคีเจตสิก ๑๑ ดวง

๒. นิยตโยคีเจตสิก ๔๑ ดวง

มานะ

อิสสา มัจฉริยะ กุกกุจจะ

ถีนะ มิทธะ

สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ

กรุณา มุฑิตา

และใน ๑๑ ดวงนี้ ยังจำแนกออกไปเป็น ๓ จำพวก ตามลักษณะการประกอบกับจิต

คือ นานากทาจิเจตสิก มี ๘ ดวง คือ

สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ

กรุณา มุฑิตา

เจตสิก ๘ ดวงนี้ ประกอบกับจิตได้เป็นบางครั้ง ไม่แน่นอน และไม่ประกอบพร้อมกันด้วย

แม้ว่า อิสสา มัจฉริยะ กุกกุจจะ จะอยู่ในกลุ่มเดียวกัน ฯลฯ แต่ขณะประกอบกับจิตนั้น

ย่อมไม่ประกอบพร้อมกัน เพราะอารมณ์เป็นขอบเขตจำกัดโดยเฉพาะ

กทาจิเจตสิก มี ๑ ดวง ได้แก่ มานเจตสิก เพราะเป็นเจตสิกดวงเดียวในกลุ่ม

ฉะนั้น การประกอบกับจิตได้ไม่แน่นอนของเจตสิกดวงเดียวนี้จึงชื่อว่า “กทาเจตสิก”

เจตสิก ๒ ดวงนี้ ประกอบกับจิตได้เป็นครั้งคราว แต่ประกอบพร้อมกันทั้ง ๒ ดวง

นิยตโยคีเจตสิก

ถ้าเวลาใดจิต ๘๙ หรือ ๑๒๑ เกิดขึ้น

เวลานั้น สัพพจิตตสาธารณเจตสิก ย่อมเข้าประกอบกับจิตแน่นอนเสมอ

ถ้าเวลาใดจิต ๕๕, ๖๖, ๗๘, ๗๓, ๕๑, ๖๙ เกิดขึ้น

เวลานั้น ปกิณกเจตสิก ย่อมเข้าประกอบกับจิตแน่นอนเสมอ

เวลานั้น โมจตุกเจตสิก ย่อมเข้าประกอบกับจิตแน่นอนเสมอ

ถ้าเวลาใด โลภมูลจิต ๘ เกิดขึ้น

เวลานั้น โลภเจตสิก ย่อมเข้าประกอบกับโลภมูลจิตแน่นอนเสมอ

ถ้าเวลาใด ทิฏฐิคตสัมปยุตตจิต ๔ ดวง เกิดขึ้น

เวลานั้น ทิฏฐิเจตสิก ย่อมเข้าประกอบกับจิตแน่นอนเสมอ

ถ้าเวลาใด วิจิกิจฉาสัมปยุตตจิต เกิดขึ้น

เวลานั้น วิจิกิจฉาเจตสิก ย่อมเข้าประกอบกับจิตแน่นอนเสมอ

ถ้าเวลาใด โสภณจิต ๕๙ หรือ ๙๑ เกิดขึ้น

เวลานั้น โสภณสาธารณเจตสิก ย่อมเข้าประกอบกับโสภณจิตแน่นอนเสมอ

ถ้าเวลาใด ญาณสัมปยุตตจิต ๔๗ หรือ ๗๙ ดวง เกิดขึ้น

เวลานั้น ปัญญาเจตสิก ย่อมเข้าประกอบกับจิตแน่นอนเสมอ

ฉะนั้น จึงกล่าวได้ว่า เจตสิก ๔๑ ดวงนี้ เป็นนิยตโยคีเจตสิก คือ เจตสิกที่ประกอบกับจิตแน่นอนเสมอ

ส่วน วิรตีเจตสิก ๓ ดวง ถ้าประกอบกับ โลกุตตรจิต ๘ หรือ ๔๐ ก็ชื่อว่าเป็น

นิยตโยคีเจตสิกเหมือนกัน แต่จัดเป็นนิยตโยคีเจตสิก “พิเศษ” ที่ประกอบกับจิตแน่นอน และประกอบพร้อมกันเสมอ เรียกว่า นิยตเอกโตเจตสิก