วิทยานิพนธ์
เรื่อง
การศึกษาเปรียบเทียบกรรมฐานในคัมภีร์พระอภิธัมมัตถสังคหะกับคัมภีร์วิสุทธิมรรค และวิธีปฏิบัติกรรมฐานของสำนักวิปัสสนาอ้อมน้อยกับวัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์

(((((((คลิกที่ตัวบท 1 ครั้ง เพื่อเปิดดูเนื้อหาภายในบทนั้น คลิกอีก 1 ครั้งเพื่อซ่อนเนื้อหาของบท)))))))

(เนื้อหาบางหัวข้อ มีหัวข้อย่อยอีก ให้คลิก 1 ครั้ง เพื่อเปิดดูหัวข้อย่อยดังกล่าว คลิกซ้ำเพื่อปิดหัวข้อย่อย)

กิติกรรมประกาศ สารบัญทั้งหมด บทที่ ๑ บทนำ ความเป็นมาและความสำคัญของปัญหา งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง  บทที่ ๒ กรรมฐานและวิธีปฏิบัติในคัมภีร์พระไตรปิฎก กรรมฐานคืออะไร มหาสติปัฏฐานสูตร : แนวคิดและการอธิบาย สาระสำคัญของสติปัฏฐาน การปฏิบัติเพื่อความรู้แจ้ง บทที่ ๓ คำสอนเรื่องกรรมฐานและวิธีปฏิบัติในคัมภีร์พระอภิธัมมัตถสังคหะ ความเป็นมาของคัมภีร์พระอภิธัมมัตถสังคหะ ปรมัตถ์ : แนวคิดและการอธิบาย แนวคิดเกี่ยวกับรูป แนวคิดเกี่ยวกับจิต แนวคิดเกี่ยวกับเจตสิก บทที่ ๔ คำสอนเรื่องกรรมฐานและวิธีปฏิบัติในคัมภีร์วิสุทธิมรรค 4.1 ความเป็นมาของคัมภีร์วิสุทธิมรรค  ศิล สมาธิ ปัญญา : แนวคิดและความสัมพันธ์ ปัญญานิเทศ วิสุทธิ ๗ เปรียบเทียบความสัมพันธ์ระหว่างคัมภีร์พระไตรปิฎกกับคัมภีร์วิสุทธิมรรค บทที่ ๕ แนวคิดเรื่องกรรมฐานและวิธีปฏิบัติของสำนักวิปัสสนาอ้อมน้อย การอธิบายแนวคิดกรรมฐาน หลักปฏิบัติ 15 ข้อ : วิธีปฏิบัติกรรมฐานของสำนักวิปัสสนาอ้อมน้อย การพิจารณาหมวดอิริยาบถและหมวดสัมปชัญญะ การสอบอารมณ์ ข้อมูลจากการสัมภาษณ์   บทที่ ๖ แนวคิดเรื่องกรรมฐานและวิธีปฏิบัติของสำนักวัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ การอธิบายแนวคิดกรรมฐานของสำนักวัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ การอธิบายวิธีการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน/ เรื่องพอง-ยุบ / การเดินจงกรม / การกำหนดต้นจิต การส่งอารมณ์ ข้อมูลจากการสัมภาษณ์ บทที่ ๗ บทสรุป และวิเคราะห์ ผลการศึกษาด้านคัมภีร์ พบว่า แต่ละคัมภีร์มีจุดเน้นในการอธิบายไม่เหมือนกัน ทั้งนี้เพื่อเป็นส่วนเสริมซึ่งกันและกันในการนำเสนอวิถีดำเนินชีวิตเพื่อการบรรลุธรรม กล่าวคือ มหาสติปัฏฐานสูตรจะเน้นขั้นตอนการเจริญสติไว้อย่างสมบูรณ์ เป็นการฝึกฝนความระลึกรู้สึกตัวด้วยสติตามฐานทั้ง ๔ เท่านั้น ไม่กล่าวถึงสภาวธรรมอย่างในพระอภิธัมมัตถสังคหะ และไม่กล่าวถึงความสัมพันธ์ของ ศีล สมาธิ ปัญญา เหมือนอย่างที่กล่าวไว้ในวิสุทธิมรรค สำหรับพระอภิธัมมัตถสังคหะจะแสดงหัวข้อสำคัญ สรุป สภาวธรรมในพระอภิธรรมปิฎก มิใช่เพียงแค่การเจริญสติเท่านั้น แต่จะกล่าวถึงโครงสร้างพื้นฐานอันเป็นเบื้องหลังของความคิดและพฤติกรรมทั้งหลายจึงเป็นการเน้นความสำคัญของสภาวธรรมในเชิงปริยัติมากกว่าการปฏิบัติ ส่วนวิสุทธิมรรคจะเน้นภาคการปฏิบัติ โดยกล่าวถึงลำดับขั้นตอนของการเจริญ ศีล สมาธิ ปัญญา ความสัมพันธ์ที่เชื่อมโยงกัน จนถึงการปฏิบัติสมถกรรมฐานและวิปัสสนากรรมฐานเพื่อการบรรลุมรรคผลในที่สุด ทั้งนี้จะต้องมีพื้นฐานด้านสภาวธรรมจากพระอภิธัมมัตถสังคหะมาก่อนแล้วจึงจะปฏิบัติได้อย่างถูกต้อง อาจกล่าวรวมได้ว่า ความเข้าใจถึงอรรถรสในพระอภิธัมมัตถสังคหะเป็นจุดเริ่มของการเจริญสติในมหาสติปัฏฐานและการเจริญปัญญาในวิสุทธิมรรคนั่นเอง ส่วนผลการศึกษาด้านสำนักปฏิบัติธรรม พบว่า ทั้ง ๒ สำนักประยุกต์วิธีการและหลักการเจริญสติจากมหาสติปัฏฐานสูตร ตั้งเป็นหลักการใหม่ที่ต่างกัน กล่าวคือ สำนักวิปัสสนาอ้อมน้อยประยุกต์ด้านวิธีการในมหาสติปัฏฐานสูตรมาเรียบเรียงใหม่เป็นหลักปฏิบัติ ๑๕ ข้อ เนื้อหายังคงส่วนเดิมไว้ มีการกล่าวถึงสภาวธรรมที่ปรากฏในพระอภิธัมมัตถสังคหะ และวิสุทธิมรรคประกอบการอธิบายด้วย ส่วนสำนักวิปัสสนาวัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ ประยุกต์ด้านหลักการพิจารณาลมหายใจและอิริยาบถออกมาเป็นหลักการใหม่แบบ "พองหนอ-ยุบหนอ" โดยสังเกตการเคลื่อนไหวของหน้าท้องขณะหายใจเข้า-ออก มีคำภาวนาเฉพาะ ซึ่งทำให้เกิดสมาธิได้ระดับหนึ่ง ส่วนใหญ่จะใช้ความรู้จากวิสุทธิมรรคในการอธิบายลำดับญาณขั้นต่าง ๆ ไม่เน้นถึงหลักสภาวธรรมในพระอภิธัมมัตถสังคหะ