ปริจเฉทที่ ๔ วิถีสังคหวิภาค

หน้าที่ : 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75
76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 ค้นหาหัวข้อธรรม

อธิบาย

          วิภูตารมณ์วิถี เป็นวิถีทางใจที่มีอารมณ์ชัดแจ้งมากนั้น มีขณะจิตดังนี้ คือ

          ภวังคจิตไหวตัวจะรับอารมณ์ใหม่ ๑ ขณะ เรียกว่า ภวังคจลนะ

          ภวังคจิตปล่อยอารมณ์ เพื่อรับอารมณ์ใหม่ต่อไป ๑ ขณะ เรียกว่า ภวังคุ ปัจเฉทะ

          แล้ว มโนทวาราวัชชนจิต ก็เกิดขึ้น ๑ ขณะ รับอารมณ์ใหม่และตัดสิน กำหนดให้เป็น กุสล อกุสล ด้วยเสร็จ มโนทวาราวัชชนจิตนี้ เป็นปฐมวิถีจิตทาง มโนทวารกามวิถี

          ต่อจากนั้น ชวนะ ก็เสพอารมณ์นั้น ๗ ขณะ

          และเพราะว่าอารมณ์นั้นชัดแจ้งมาก มีกำลังมาก ตทาลัมพนะ จึงต้องรับรู้ อารมณ์นั้นต่อจากชวนะอีก ๒ ขณะ

          จึงรวมเป็น ๑๒ ขณะจิตด้วยกัน

          กล่าวโดยวิถีจิต ก็มี ๓ คือ มโนทวาราวัชชนจิตอย่างหนึ่ง ชวนจิตอย่างหนึ่ง และตทาลัมพนจิตอีกอย่างหนึ่ง

          กล่าวโดยจิตตุปปาทะ มี ๑๐ คือ มโนทวาราวัชชนจิตเกิดขึ้น ๑ ครั้ง ชวนจิต เกิดขึ้น ๗ ครั้ง และตทาลัมพนจิตเกิดขึ้น ๒ ครั้ง

          กล่าวโดยพิสดาร คือ จำนวนจิตที่สามารถจะเกิดในวิถีนี้ได้นั้น ได้แก่ มโน ทวาราวัชชนจิต ๑ ดวง กามชวนจิต ๒๙ ดวง และตทาลัมพนจิต ๑๑ ดวง รวม เป็น ๔๑ ดวงด้วยกัน

        กิริยาจิต ๑        กามชวนจิต ๒๙      วิบากจิต ๑๑      กามจิต   ๑๑

น  ท  มโน  ช      ช     ช      ช     ช      ช     ช      ต  ต        ตทาลัมพนวาระ

              ๑               ๒               ๓               ๔               ๕               ๖               ๗               ๘               ๙               ๑๐               จิตตุปปาทะ ๑๐

              ๑               ๒               ๓                  วิถีจิต   ๓

จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ