๑. ชนกกรรม

ชนกกรรม เป็นกรรมที่มีหน้าที่ทำให้เกิดซึ่งวิบากจิต และกัมมชรูป ทั้งใน ปฏิสนธิกาล และปวัตติกาล

ก. ทำให้วิบากเกิด และกัมมชรูปเกิดในปฏิสนธิกาล ก็ได้แก่ ทำให้เกิดเป็น สัตว์ดิรัจฉาน เป็นมนุษย์ เป็นเทวดา เป็นต้น ชนกกรรมที่นำปฏิสนธินี้ ส่วนมาก ต้องเป็นกรรมที่ครบองค์ กล่าวคือ ถ้าเป็นอกุสลกรรมก็ต้องครบองค์แห่งกัมมบถ ถ้าเป็นกุสลกรรมก็ต้องครบองค์ของเจตนา

ข. ทำให้วิบากจิต และกัมมชรูปเกิดในปวัตติกาล ก็ได้แก่ ทำให้เกิดตา หู จมูก และอวัยวะน้อยใหญ่ ตลอดจนการให้เห็น การได้ยิน เป็นต้น กรรมที่นำให้ เกิดในปวัตติกาลนี้ จะเป็นกรรมที่ครบองค์แห่งกัมมบถหรือไม่ก็ตาม ย่อมให้ผลได้ ทั้งนั้น

วิมาน อันเป็นที่อยู่ของเทวดา ของพรหม หรือไฟและเครื่องทรมานพวก สัตว์นรก ก็จัดเป็นกัมมปัจจยอุตุชรูป ที่เกิดจากชนกกรรมด้วยเหมือนกัน

ชนกกรรมที่ทำให้เกิดวิบากจิต และกัมมชรูปนี้ ได้แก่ อกุสลกรรม ๑๒ และ โลกียกุสลกรรม ๑๗

จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ