ปริจเฉทที่ ๖ รูปสังคหวิภาค
หน้าที่
: 1 2
3 4 5 6 7
8 9 10 11 12
13 14 15 16 17
18 19 20 21 22
23 24 25
26 27 28 29 30 31 32
33 34 35 36 37 38 39
40 41 42 43 44 45 46
47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57
58 59 60 61 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71
72 73 74 75
76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 ค้นหาหัวข้อธรรม
๖.
โสตปสาทรูป
โสตปสาทรูป
หมายถึงประสาทหู
ที่อยู่ในช่องหู มีสัณฐานเป็นวง
ๆ คล้าย วงแหวน
และมีขนอันละเอียดอ่อนสีแดงปรากฏอยู่โดยรอบ
เป็นรูปธรรมที่มีความ
สามารถในการรับสัททารมณ์
เป็นวัตถุอันเป็นที่ตั้งแห่งโสตวิญญาณ
และเป็นทวาร
อันเป็นทางให้เกิดโสตทวารวิถีจิต
โสตะ
คือ
หูของมนุษย์และสัตว์ทั้งหลาย มี
๒ อย่าง คือ
๑. สสมฺภารโสต ได้แก่ หูทั้งหมด
ซึ่งประกอบด้วยสสัมภารธาตุ
อันเป็นที่
ตั้งที่อาศัยเกิดของโสตปสาท
๒. ปสาทโสต
ได้แก่ โสตปสาท
ซึ่งตั้งอยู่กลางหู
มีสัณฐานคล้ายวงแหวน
มีขนละเอียดอ่อนล้อมอยู่โดยรอบ
ฉะนั้นหูทั้งหมดที่มองเห็นเป็นรูปหูนั้น
ไม่ชื่อว่า โสตปสาท
ที่ชื่อว่าโสตปสาท นั้นก็คือ
ธรรมชาติชนิดหนึ่งที่เกิดจากกรรม
มีความสามารถรับเสียงต่าง ๆ ได้
ตั้งอยู่ภายในช่องหู
มีสัณฐานเหมือนวงแหวน
มีขนสีแดงเส้นละเอียดเกิดขึ้นโดยรอบ
โสตปสาทแผ่อยู่ทั่วบริเวณนั้น
มีหน้าที่สำเร็จกิจ ๒ อย่าง คือ
ก.
เป็นที่อาศัยเกิด ของโสตวิญญาณ ๒
ข.
เป็นทวาร คือ
ทางแห่งการรับรู้อารมณ์ของโสตทวารวิถี
โสตปสาทรูป
มีลักขณาทิจตุกะ ดังนี้
สทฺทาภิฆาตารหภูตปฺปสาท
ลกฺขณํ มีความใสของมหาภูตรูป
ที่กระทบ
สัททารมณ์
เป็นลักษณะ
สทฺเทสุ
อาวิญฺฉน รสํ
มีการแสวงหาสัททารมณ์
เป็นกิจ
โสตวิญฺญาณสฺส
อาธารภาว ปจฺจุปฏฺฐานํ มีการทรงอยู่ของโสตวิญญาณ
เป็นผล
โสตุกามตานิทานกมฺมชภูต ปทฏฺฐานํ มีมหาภูตรูปอันเกิดจากกรรม
(สัททตัณหา)
เป็นเหตุใกล้
(๑) ทิพฺพโสต
ญาณที่รู้ด้วยหูทิพย์
คือ อภิญญา องค์ธรรมได้แก่ อภิญญาจิต ๒
(๒) ตณฺหาโสต
กระแสของตัณหา
หมายความว่า
ตัณหานั้นเป็นกระแสร์
พาให้ไหลไปในอารมณ์ทั้ง ๖
และไหลไปสู่ กามภพ รูปภพ อรูปภพ
(๓) ปสาทโสต
ได้แก่โสตปสาทรูป
จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ
