ปริจเฉทที่ ๖ รูปสังคหวิภาค

หน้าที่ : 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75
76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 ค้นหาหัวข้อธรรม

รูปกลาปในอาการ ๔๒

       อาการ ๔๒ ของมนุษย์นั้น อาการใดมีรูปกลาปเท่าใด มีแสดงไว้ดังนี้

       ๑. สสัมภารปฐวี ๒๐ อาการนั้น

       ก. ในอาการ ๑๘ คือ เกสา=ผม, โลมา=ขน, นขา=เล็บ, ทนฺตา=ฟัน, ตโจ= หนัง, มํสํ=เนื้อ, นรารู=เอ็น, อฏฺฐิ=กระดูก, อฏฺฐิมิญฺชํ=เยื่อในกระดูก, วกฺกํ=ม้าม, หทยํ=หัวใจ, ยกนํ=ตับ, กิโลมกํ=พังผืด, ปิหกํ=ไต, ปปฺผาสํ=ปอด, อนฺตํ=ไส้ใหญ่, อนฺตคุนํ=ไส้น้อย, มตฺถลุงคํ=มันสมอง (เว้น อุทฺริยํ=อาหารใหม่, กรีสํ=อาหารเก่า) มีรูปกลาป ๕ กลาป เป็นจำนวน ๔๔ รูป คือ           

       กายทสกกลาป  ๑ กลาป    มีรูป ๑๐ รูป

                                                                   รวมกัมมชกลาป ๒ กลาป มี ๒๐ รูป

       ภาวทสกกลาป ๑ กลาป     มีรูป ๑๐ รูป

       จิตตสุทธัฏฐกกลาป ๑ กลาป        มีรูป ๘  รูป

       อุตุสุทธัฏฐกกลาป ๑ กลาป         มีรูป ๘  รูป

       อาหารสุทธัฏฐกกลาป ๑ กลาป  มีรูป ๘  รูป

                                          รวม  ๔๔ รูป

       ข. ในอาการ ๒ คือ อุทฺริยํ อาหารใหม่ และ กรีสํ อาหารเก่า มีรูปกลาป ๑ กลาป เป็นรูปเพียง ๘ รูป คือ อุตุสุทธัฏฐกกลาป เท่านั้น

       ๒. สสัมภารอาโป ๑๒ อาการ นั้น

       ก. ในอาการ ๖ คือ ปิตฺตํ=น้ำดี, เสมฺหํ=เสมหะ, โลหิตํ=เลือด, เมโท=มันข้น วสา=มันเหลว, และลสิกา=ไขข้อ นั้นก็มีรูปกลาป ๕ กลาปเป็นจำนวนรูป ๔๔ รูป เท่านั้น และเหมือนกันกับข้อ ๑ ก.

       ข. ในอาการ ๔ คือ เสโท=เหงื่อ, อสฺสุ=น้ำตา, เขโฬ=น้ำลาย, และ สิงฺฆาณิ กา=น้ำมูก นั้น มีรูปกลาป ๒ กลาป เป็นจำนวนรูป ๑๖ รูป คือ จิตตสุทธัฏฐก กลาป ๑ กลาป มีรูป ๘ รูป และ อุตุสุทธัฏฐกกลาป ๑ กลาป มี ๘ รูป

       ค. ในอาการที่เหลืออีก ๒ คือ ปุพฺโพ=หนอง, มุตฺตํ=น้ำมูตร นั้นมีรูปกลาป ๑ กลาป เป็นรูปเพียง ๘ รูป คือ อุตุสุทธัฏฐกกลาป เท่านั้น

       ๓. สสัมภารเตโช ๔  อาการ นั้น

       ก. ในอาการ ๓ คือ อุสมาเตโช ไฟที่ทำให้ความอบอุ่นแก่ร่างกาย ๑,   ชิรณเตโช ไฟที่บ่มให้ร่างกายทรุดโทรมเหี่ยวแห้ง ๑ และ สนฺตาปนเตโช ไฟที่ ทำให้ร้อนเป็นไข้ได้ป่วย ๑ เหล่านี้ มีรูปกลาป ๔ กลาป เป็นจำนวน ๓๓ รูป คือ

              ชีวิตนวกกลาป             ๑ กลาป      มีรูป  ๙   รูป

              จิตตสุทธัฏฐกกลาป ๑ กลาป      มีรูป  ๘   รูป

              อุตุสุทธัฏฐกกลาป   ๑ กลาป      มีรูป  ๘   รูป

              อาหารสุทธัฏฐกกลาป       ๑ กลาป       มีรูป  ๘   รูป

                                                        รวม  ๓๓ รูป

       ข. ในอาการที่เหลืออีก ๑ คือ ปาจกเตโช ไฟที่ย่อยอาหารนี้ มีรูปกลาป ๑ กลาป เป็นรูปเพียง ๙ รูป คือ ชีวิตนวกกลาป เท่านั้น

       ๔. สสัมภารวาโย ๖  อาการ นั้น

       ก. ในอาการ ๕ คือ อุทฺธงฺคมวาโย ลมที่พัดขึ้นเบื้องบน ๑, อโธคมวาโย ลมที่พัดลงสู่เบื้องต่ำ ๑, กุจฺฉิสยวาโย ลมที่อยู่ในช่องท้อง ๑, โกฏฐาสยวาโย ลมที่ อยู่ในลำใส้ ๑ และองฺคมงฺคานุสาริวาโย ลมที่พัดอยู่ทั่วร่างกาย ๑ เหล่านี้ มีรูป กลาป ๔ กลาป เป็นรูป ๓๓ รูป เท่ากันและเหมือนกันกับข้อ ๓ ก.

       ข. ในอาการที่เหลืออีก ๑ คือ อสฺสาสปสฺสาสวาโย ลมหายใจเข้าหายใจออก นี้ มีรูปกลาป ๑ กลาป กับอีก ๑ รูป รวมเป็นรูป ๙ รูป คือ จิตตสุทธัฏฐกกลาป ๑ กลาป มีรูป ๘ รูป และ สัททรูป อีก ๑ รูป

จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ