ปริจเฉทที่ ๗ สมุจจยสังคหวิภาค
หน้าที่
: 1 2
3 4 5 6 7
8 9 10 11 12
13 14 15 16 17
18 19 20 21 22
23 24 25
26 27 28 29 30 31 32
33 34 35 36 37 38 39
40 41 42 43 44 45 46
47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57
58 59 60 61 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71
72 73 74 75
76 77 78 79 80 81 82 83 ค้นหาหัวข้อธรรม
๓.
วิริยสัมโพชฌงค์
คือ
วิริยเจตสิกที่ทำกิจสัมมัปปธานทั้ง
๔ จนแก่กล้า เป็นวิริยิทธิบาท
เป็นวิริยินทรีย เป็นวิริยพละ
และเป็นสัมมาวายามะ ด้วยอำนาจ
แห่งวิปัสสนาภาวนา
ย่อมทำลายโกสัชชะลงได้
วิริยะดังนี้จึงเรียกว่า
วิริยสัมโพช ฌงค์
การที่วิริยะจะเป็นถึงสัมโพชฌงค์ได้นั้นก็ด้วยมีสิ่งอุปการะเกื้อกูล
๑๑ ประการ คือ
ก.
พิจารณาให้รู้ถึงโทษภัยในอบายทั้ง
๔ และถ้ามีความประมาทมัวเมาอยู่
ก็จะไม่พ้นไปจากอบายได้
เมื่อรู้อย่างนี้ก็จะกระทำความเพียรพยายาม
เพื่อให้พ้น อบาย
ข.
ให้รู้ผลานิสงส์แห่งความเพียรว่า
ทุกสิ่งทุกอย่างย่อมสำเร็จได้ด้วยความ
เพียร
เมื่อรู้อย่างนี้ก็จะกระทำความเพียรโดยไม่ท้อถอย
ค.
รู้และเข้าใจว่า
การเจริญสติปัฏฐานนี้เป็นทางเดียวที่จะให้พ้นอบาย
และ ให้บรรลุมัคคผล
เมื่อรู้อย่างนี้ก็จะกระทำความเพียรอย่างยิ่งยวด
ง.
พิจารณาให้รู้ว่า
การที่ได้รับอามิสบูชา
ก็เพราะปฏิบัติธรรมตามควรแก่
ธรรม
จึงควรที่จะปฏิบัติด้วยความเพียรพยายามให้ยิ่ง
ๆ ขึ้น
จ.
พิจารณาว่า
การที่ได้เกิดมาเป็นมนุษย์
ก็เพราะได้กระทำความดีมาแต่ปาง
ก่อน
เป็นโอกาสอันประเสริฐแล้วที่จะเพียรพยายามกระทำความดีให้ยิ่ง
ๆ ขึ้นไป กว่านี้อีก
ให้สมกับที่ได้ชื่อว่าเป็นผู้มีใจสูง
ฉ.
พิจารณาว่า
พระพุทธองค์ทรงคุณธรรมอันประเสริฐสุด
ก็โดยได้เจริญสติ ปัฏฐานนี้เอง
จึงควรอย่างยิ่งที่เราผู้ได้ชื่อว่าเป็นพุทธศาสนิกชน
จะต้องเพียรพยายาม
เจริญสติปัฏฐานตามรอยพระยุคลบาท
ช.
พิจารณาว่า
สติปัฏฐานนี้เป็นมรดกที่ประเสริฐยิ่งของพระพุทธองค์
เราผู้ เป็นพุทธศาสนิกชน
จึงควรบำเพ็ญตนให้สมกับที่จะเป็นทายาทรับมรดกนี้
ด้วยการ เจริญสติปัฏฐาน
โดยความเพียรพยายามเป็นอย่างยิ่ง
ซ.
พิจารณา
ความเพียรพยายาม
ของกัลยาณมิตรผู้ร่วมเจริญภาวนาด้วยกัน
แล้ว
และทำให้เกิดความเพียรพยายามยิ่งเช่นนี้
ฌ.
ต้องเว้นจากผู้ที่เกียจคร้าน
ไม่มีความขยันหมั่นเพียร
ญ.
ต้องสมาคมกับผู้ที่มีความเพียร
เพื่อจูงใจให้เกิดความเพียรพยายามยิ่งขึ้น
ฏ.
น้อมจิตใจไปสู่การพิจารณารูปนามที่เกิดดับอยู่ในอิริยาบถใหญ่น้อย และ ในทุก ๆ อารมณ์
เมื่อบริบูรณ์ด้วยปัจจัยเหล่านี้แล้ว
วิริยสัมโพชฌงค์ที่ยังไม่เกิดก็ย่อมจะเกิดขึ้น
องค์ธรรมของวิริยสัมโพชฌงค์
ได้แก่ วิริยเจตสิก ที่ใน
ติเหตุกชวนจิต ๓๔
จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ
