อรรถแห่งอริยสัจจ

ทุกขอริยสัจจ มี อรรถ ๔ ประการ คือ

๑. ปีฬนตฺโถ           มีอรรถว่า          เบียดเบียนอยู่เป็นนิจ

๒. สงฺขตตฺโถ          มีอรรถว่า          ต้องปรุงแต่งอยู่เนือง ๆ

๓. สนฺตาปตฺโถ          มีอรรถว่า          เร่าร้อนอยู่ไม่วาย

๔. วิปริณามตฺโถ          มีอรรถว่า          ไม่คงที่ แปรปรวนอยู่เสมอ

ทุกขสมุทยอริยสัจจ มีอรรถ ๔ ประการ คือ

๑. อายุหนตฺโถ          มีอรรถว่า          กระทำให้ทุกข์บังเกิดขึ้น

๒. นิทานตฺโถ          มีอรรถว่า          เป็นแดนเกิดแห่งทุกข์

๓. สงฺโยคตฺโถ          มีอรรถว่า           ประกอบไว้ซึ่งทุกข์มิให้พ้นไป

๔. ปลิโพธตฺโถ          มีอรรถว่า           ให้กังวลอยู่แต่ในกองทุกข์

ทุกขนิโรธอริยสัจจ มีอรรถ ๔ ประการ คือ

๑. นิสฺสรณตฺโถ          มีอรรถว่า          สลัดออกจากทุกข์ทั้งปวง

๒. อปลิโพธตฺโถ      มีอรรถว่า           มิได้กังวลอยู่ด้วยกองทุกข์

๓. อสงฺขตตฺโถ          มีอรรถว่า           มิได้มีสิ่งใดมาประชุมตกแต่ง

๔. อมตตฺโถ          มีอรรถว่า           ไม่มีการตายการเกิดสืบไปอีกเลย

ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจจ มีอรรถ ๔ ประการ คือ

๑. นิยฺยานตฺโถ  มีอรรถว่า           เป็นเครื่องนำออกจากทุกข์

๒. เหตวตฺโถ          มีอรรถว่า           เป็นเหตุดับเสียซึ่งกองทุกข์

๓. ทสฺสนตฺโถ          มีอรรถว่า          เป็นเครื่องให้เห็นพระนิพพาน

๔. อธิปตยตฺโถ มีอรรถว่า เป็นใหญ่ในการให้สำเร็จกิจในอันที่จะดับเสีย ซึ่งกองทุกข์ทั้งปวง

จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ