วิสุทธิ ๗

ในการเจริญวิปัสสนาภาวนา บ้างก็เรียกว่าเจริญวิปัสสนากัมมัฏฐานนั้น กล่าว โดยวิสุทธิ คือ ความบริสุทธิแล้ว ก็จำแนกได้เป็น ๗ คือ

๑. สีลวิสุทธิ ความบริสุทธิแห่งสีล ได้แก่ วิรตี ๓

๒. จิตตวิสุทธิ ความบริสุทธิแห่งจิต ได้แก่ เอกัคคตา คือ สมาธิ

๓. ทิฏฐิวิสุทธิ ความบริสุทธิแห่งความเห็น ได้แก่ ปัญญา

๔. กังขาวิตรณวิสุทธิ ความบริสุทธิแห่งการข้ามพ้นจากความสงสัย   ได้แก่ ปัญญา

๕. มัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ ความบริสุทธิแห่งความรู้เห็นว่าเป็นทางที่ ถูกต้องหรือมิใช่ ได้แก่ ปัญญา

๖. ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ   ความบริสุทธิแห่งความรู้เห็นว่านี่ใช่ทาง ปฏิบัติแล้ว ได้แก่ ปัญญา

วิสุทธิทั้ง ๖ ที่กล่าวแล้วนั้น ยังเป็นโลกียวิสุทธิอยู่ ต่อเมื่อถึง

๗. ญาณทัสสนวิสุทธิ ความบริสุทธิแห่งความรู้เห็นพระนิพพาน ได้แก่ ปัญญา จึงจะเป็นโลกุตตรวิสุทธิ

วิสุทธิ อันความบริสุทธิหมดจดนี้ แม้จะเป็นโลกุตตรวิสุทธิ เป็นวิสุทธิของ พระอริยเจ้า ยังจำแนกได้เป็น ๒ คือ ปริยายสุทธิ บริสุทธิโดยเอกเทส และ นิปปริยายสุทธิ บริสุทธิโดยสิ้นเชิง

พระโสดาบัน พระสกทาคามี และ พระอนาคามี นั้นบริสุทธิโดยเอกเทศคือ บริสุทธิเพียงบางสิ่งบางอย่างเท่านั้น กิเลสเครื่องเศร้าหมองบางอย่างยังคงเหลือตก ค้างอยู่อีกบ้าง

ส่วนพระอรหันต์ จึงบริสุทธิหมดจดโดยสิ้นเชิง ไม่มีกิเลสเครื่องเศร้าหมอง  ใด ๆ เหลืออยู่อีกเลยแม้แต่น้อย

จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ