หมวดที่ ๒ นามเป็นปัจจัยแก่นามรูป ๕ ปัจจัย

เหตุชฺฌานงฺคมคฺคงฺค     เหตฺวาทิ ปจฺจเยน ตุ

สเหตนามรูปานํ          สหชาตาตุ เจตนา ฯ

ข้อกำหนดที่ ๔ ส่วน เหตุ (๖) องค์ฌาน (๕) และองค์มัคค (๙) ทั้งหลาย นี้ เป็นปัจจัยช่วยอุปการะแก่นามและรูป ที่เกิดพร้อมกับตน ด้วยอำนาจแห่งเหตุ ปัจจัย เป็นต้น (คือ เหตุปัจจัย ฌานปัจจัย และมัคคปัจจัย ตามลำดับ)

สเหตนามรูปานํ          นานากฺขณิก เจตนา

กมฺเมนา ภินิพฺพตฺตานํ   กมฺมโต เยว ปจฺจโย ฯ

ข้อกำหนดข้อที่ ๕ ก. เจตนาที่เกิดร่วมพร้อมกัน เป็นปัจจัยช่วยอุปการะ แก่นามรูปที่เกิดพร้อมกันอย่างหนึ่ง (ซึ่งเรียกว่าสหชาตกัมมปัจจัย) และ

ข. เจตนาที่เกิดต่างขณะกัน (คือ เจตนาที่ดับไปแล้วนั้น) เป็นปัจจัยช่วย อุปการะแก่นามรูป (ที่เกิดขึ้นโดยอาศัยกรรม หรือ เจตนาที่ดับไปแล้วนั้น) อีกอย่าง หนึ่ง (ซึ่งเรียกว่า นานักขณิกกัมมปัจจัย)

ทั้ง ๒ อย่างนี้ด้วยอำนาจแห่ง กัมมปัจจัย

วิปากขนฺธา อญฺญมญฺญ     สเหต นาม รูปินํ

วิปากปจฺจเยนาติ            นามรูปสฺส ปญฺจธา ฯ

ข้อกำหนดที่ ๖ วิบากขันธ์ทั้งหลาย (วิบากนามขันธ์ ๔) เป็นปัจจัยช่วย อุปการะแก่กันและกัน และช่วยอุปการะแก่รูปที่เกิดพร้อมกันกับตน ด้วยอำนาจ แห่ง วิปากปัจจัย

นามย่อมเป็นปัจจัยแก่นามรูป โดยปัจจัย ๕ ปัจจัย ดังที่ได้กล่าวมาแล้วนี้

จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ