ปริจเฉทที่ ๙ กัมมัฏฐานสังคหวิภาค

หน้าที่ : 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75
76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117
118 119 120 121 122 123 124 125 126 ค้นหาหัวข้อธรรม

๒. สีลบารมี

อกตฺตพฺพวิรติ กตฺตพฺพกรณ เจตนา ทโย จ สีลปารมิตา ฯ (จริยปิฎก อรรถกถา)

เจตนาที่เว้นจากสิ่งที่พึงเว้น และกระทำในสิ่งที่ควรทำนั้น เรียกว่า สีลบารมี

สิ่งที่พึงเว้น เรียกว่า ปฏิกเขปะ สีลที่พึงเว้นชื่อว่า วาริตตสีล ถ้าไม่เว้นแล้วเป็นบาป เป็นสิ่งชั่ว ถูกปรับโทษทางวินัย

วาริตตสีล ของฆราวาส ก็ได้แก่ สีล ๕ สีล ๘ วาริตตสีลของบรรพชิตก็ได้แก่ สีล ๑๐ สีล ๒๒๗

ผู้รักษาวาริตตสีล นั้นเปรียบไว้ว่าเหมือนกับดอกไม้ที่มีกลิ่นหอม

สิ่งที่ควรทำนั้น เรียกว่า อนุญญาตะ สีลที่ควรทำ ชื่อว่า จาริตตสีล ถ้าไม่กระทำก็ไม่ถึงกับเป็นบาปต้องถูกปรับโทษแต่อย่างใด แต่ว่าถ้าทำได้ก็ยิ่งพอกพูนคุณงามความดี เพิ่มบุญบารมียิ่งขึ้น จาริตตสีลนี้ได้แก่ ธุดงค์ ๑๓, การเจริญสมถภาวนา, การเจริญวิปัสสนาภาวนา  ตลอดจนการสอน การเรียน การเขียน การแสดงธรรม

ผู้รักษา จาริตตสีลนั้น เปรียบไว้ว่าเหมือนกับดอกไม้ที่มีสีสวยสดงดงาม

สัทธา ความเลื่อมใสแต่อย่างเดียวก็เป็นปัจจัยนำ ทำให้ วาริตตสีล สำเร็จลงได้ แต่ จาริตตสีล นั้นจะสำเร็จลงได้ก็ต้องประกอบทั้ง สัทธา และวิริยะ เป็นปัจจัยนำด้วยกันทั้งคู่

ทาน ย่อมเป็นเครื่องอุปการะให้เกิดสีล กล่าวคือ เมื่อการให้ได้สำเร็จลงแล้ว ก็ยังให้จิตใจแช่มชื่นเบิกบาน มีกายวาจาเรียบร้อยอ่อนโยน เพื่อมิให้กายวาจาตกไปในทางที่ไม่ดี อันจะมีแต่ความหมองหม่น จึงพึงเว้นในสิ่งที่ควรเว้น และกระทำในสิ่งที่ควรกระทำ นั่นคือ การรักษาสีล

ทาน กับ สีล ย่อมเนื่องกันด้วยประการอย่างนี้อีก ก็คือ ทายก ผู้ให้ทาน เป็นผู้ไม่มีสีล ทานนั้นก็ไม่มีผลพิเศษใหญ่หลวง ด้วยว่าทานนั้นมีสีลเป็นเครื่องชำระให้บริสุทธิ์

ปฏิคาหก ผู้รับทานเป็นผู้ไม่มีสีล ทานนั้นก็ไม่มีผลใหญ่หลวง ด้วยว่าสีลนั้นเหมือนพื้นแผ่นดิน

ต่อเมื่อทายก ผู้ให้ ปฏิคาหก ผู้รับ มีสีลอันบริบูรณ์ด้วยกันแล้วไซร้ ทานนั้นจึงจะมีผลไพบูลย์ยิ่งนัก ประหนึ่งพืชดีเกิดในเนื้อนาอันดีฉะนั้น

สีลนลกฺขณา สีลปารมี ฯ (จริยปิฎกอรรถกถา)

สีลบารมี มีการรักษาไว้ซึ่งกายวาจา เป็นลักษณะ

จัดทำโดย มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ